Osobowość narcystyczna to jedno z zaburzeń osobowości opisanych w klasyfikacjach diagnostycznych (m.in. DSM-5). Choć w języku potocznym słowo „narcyz” często bywa nadużywane, prawdziwe zaburzenie narcystyczne to złożony i poważny problem psychologiczny, który może wpływać zarówno na osobę cierpiącą, jak i jej otoczenie.

Osoba z narcystycznym zaburzeniem osobowości (Narcissistic Personality Disorder – NPD) charakteryzuje się zawyżonym poczuciem własnej wartości, silną potrzebą podziwu i brakiem empatii wobec innych. U podstaw tej osobowości leży jednak często głęboko ukryte poczucie niepewności i niskiej samooceny, które są maskowane przez pozorną pewność siebie i arogancję.

Narcyz uważa się za wyjątkową osobę, która zasługuje na specjalne traktowanie, niezależnie od rzeczywistych osiągnięć.

Osoby z NPD często bujają w świecie wyobrażeń, które mają potwierdzić ich wyjątkowość.

Narcyzi mogą unikać kontaktów z tymi, którzy ich zdaniem są „zbyt zwyczajni”.

Osoby narcystyczne często uzależniają swoje samopoczucie od tego, czy otrzymują wystarczająco dużo uznania i komplementów.

Narcyz może oczekiwać specjalnych względów bez względu na sytuację i okoliczności.

Relacje międzyludzkie często służą narcyzowi jako środek do osiągnięcia własnych korzyści.

Osoba z NPD nie potrafi (lub nie chce) rozumieć emocji i potrzeb innych ludzi, co często prowadzi do ranienia bliskich.

Narcyz może umniejszać sukcesy innych lub interpretować ich osiągnięcia jako zagrożenie dla siebie.

Często przybiera postawę wyższości i traktuje innych z pogardą.

Mimo że osoby z osobowością narcystyczną mogą wydawać się pewne siebie, dominujące i niezależne, ich wnętrze często pełne jest lęku przed odrzuceniem, wstydem i głębokim poczuciem nieadekwatności. To właśnie te trudne emocje sprawiają, że narcyz konstruuje wokół siebie pancerz z arogancji i kontroli.

Zaburzenie osobowości narcystycznej jest trudne w terapii, głównie dlatego, że osoby cierpiące na nie rzadko postrzegają siebie jako problem. Jednak przy odpowiednim podejściu terapeutycznym – najczęściej w ramach terapii psychodynamicznej lub poznawczo-behawioralnej – możliwe jest złagodzenie objawów i poprawa funkcjonowania w relacjach.